تأثیر پرایمینگ بذر در مزرعه، بر کنترل علف های هرز و خصوصیات رشد ذرت (zea mays l.) در همدان

چکیده: آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه آموزشی - پژوهشی دانشگاه بوعلی سینا همدان در سال 1389، برای بررسی اثر پرایم کردن مزرعه ای بذر و تأثیر روی کنترل علف های هرز بر برخی صفات در ذرت سینگل کراس 301، انجام گرفت. تیمارهای آزمایشی شامل پرایم کردن بذر در مزرعه در چهار سطح (شاهد، پرایم با محلول اوره، پرایم با محلول سولفات روی و پرایم با آب معمولی) و کنترل علف های هرز در سه سطح (بدون وجین، وجین در 20 روز بعد از کاشت و وجین در 20 و 40 روز بعد از کاشت) بودند. همچنین برای بررسی بیشتر اثر پرایمینگ بر خصوصیات جوانه زنی ذرت، پژوهشی آزمایشگاهی نیز انجام شد. که این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی در سه تکرار مورد ارزیابی قرار گرفت. عامل اول پرایم در چهار سطح (شاهد، آب، محلولهای روی و اوره) و عامل دوم تنش خشکی در هفت سطح (0، 2-، 4-، 6-، 8-، 10- و 12- بار) بود. تنش خشکی با استفاده از محلول پلی اتیلن گلایکول 6000 اعمال گردید. نتایج مزرعه ای نشان داد، بذرهای پرایم شده با محلول های روی و اوره بالاترین سرعت سبز شدن (به ترتیب 16/0 و 15/0) را داشتند. بیشترین عدد اسپاد مربوط به تیمار پرایم با آب و یک بار کنترل علف های هرز بود که نسبت به شاهد یک بار کنترل علف هرز 5/10% افزایش نشان داد. بالاترین شاخص سطح برگ در تیمار پرایم با آب (5/3lai=) بود. با دوبار کنترل علف های هرز، دوام شاخص سطح برگ ذرت 9/23 درصد افزایش یافت. تیمار پرایم با محلول سولفات روی افزایش 31 درصدی سرعت رشد را نسبت به شاهد نشان داد. همچنین یک بار کنترل علف هرز، سرعت رشد ذرت را 38 و دوبار کنترل علف هرز 7/28 درصد نسبت به شاهد افزایش داد. تیمار پرایم با محلول اوره افزایش 18 درصدی وزن خشک کل را نسبت به شاهد نشان داد، همچنین با دوبار کنترل علف-هرز بیشترین میزان وزن خشک کل (22/1681 گرم در متر مربع) بدست آمد. تیمارهای اوره و سولفات روی در حالت یک بار کنترل علف های هرز به ترتیب افزایش 14 و 12 درصدی عملکرد دانه را نسبت به شاهد یک بار کنترل علف های هرز نشان دادند. سنگین ترین دانه ها (41/28 گرم) مربوط به تیمار پرایم با محلول اوره – یک بار کنترل علف هرز بود. تیمار اوره با یک بار کنترل علف هرز بالاترین میزان پروتئین دانه (45/11 درصد) را داشت. در سطح عدم کنترل علف های هرز، پرایم با آب بیشترین تأثیر را بر تراکم علف های هرز داشته و تراکم کل علف های هرز غالب را در حالت عدم کنترل علف های هرز 32% کاهش داد، همچنین پرایم بذور با محلول های اوره، روی و آب، بیوماس کل علف های هرز را در حالت عدم کنترل علف های هرز به میزان 22، 32 و 38 درصد کاهش دادند. نتایج آزمایشگاهی نشان داد که در کل در همه تیمارها با کاهش پتانسیل آب و افزایش تنش (از 0 تا 12- بار)، سرعت و درصد جوانه زنی ، طول ساقه چه و ریشه چه، وزن خشک ریشه چه وساقه چه کاهش یافت اما در همه سطوح تنش، پرایم اثر تنش را کم کرد و اعمال پرایمینگ باعث بهبود خصوصیات جوانه زنی شد.